logob


Petróglifos


A principal estación de arte rupestre de Taboexa son os petróglifos da Coutada, uns gravados que permiten ver temáticas distintas situados na ladeira occidental do monte de Sanomedio (694 m), cun amplo dominio visual sobre o val do Tea e do Miño.

É un espazo próximo ao hábitat actual -os lugares de Millaxendo e A Coutada- que tivo un uso variado e continuo desde o paleolítico. Hoxe en día está dedicado a plantacións de viña, arborado e pastoreo. Ata o século XX, agricultura extensiva e aproveitamento da auga do Regueiro da Hedreira para moer, lavar e regar. Na prehistoria recente e en períodos históricos foron usados como lugar para a representación gráfica con arte figurativa e abstracta.

Petróglifos da Coutada

A Coutada I

(IEM - Xunta de Galicia)


Aquí atopamos figuras abstractas de tipo xeométrico, coviñas e combinacións circulares. Tamén ídolos oculados e varias figuras antropomorfas e zoomorfas, nomeadamente cabalos.

Estes gravados datan de diferentes épocas, sendo os ídolos oculados e as figuras humanas os máis antigos, concretamente do período Neolítico (4.500-2.500 a.C). O resto das figuras pode datarse na Idade do Ferro (800 a.C - Ano 0) e incluso en época histórica (desde o cambio de Era á Idade Media).

É un conxunto complexo por ser unha tipoloxía iconográfica non moi abundante e insuficientemente estudada, con certos paralelos próximos nas maiores superficies gravadas de Galicia, localizadas moi cerca de aquí: O Esperón (Gargamala) e Pé de Mula (Sabaxáns), ambas no concello de Mondariz.


A Coutada II

(IEM - Xunta de Galicia)


Semella que hai varias mans que gravaron nesta rocha, quizais unha evidencia de momentos distintos pero cunha motivación iconográfica común, xa que en todas elas aparece o ser humano utilizando o cabalo para capturar e domesticar outros animais desa mesma especie. Unha escena de caza de cabalos que amosa o dominio do home e a muller sobre o medio natural, o que pode ser a proba gráfica dunha práctica cinexética importante para aquela comunidade.

Á beira do soporte principal atopamos unha protuberancia máis elevada da pedra que foi empregada para gravar catro figuras de animais de xeito esquemático. Nela podemos ver outro cabalo gravado unicamente cos trazos esenciais: cola longa, ausencia de cornas e detalles anatómicos, etc. Ao estar ao lado dun panel con équidos, supoñemos que tamén se trata dun cabalo; de ser así, sería o meirande documentado no noroeste da Península lbérica ata o momento.

Ademais de 25 cabalos ceibes tamén podemos ver un xinete cabalgando sobre un équido domesticado, 4 antropomorfos máis e incluso cans apoiando o que podería ser unha escena de caza. Os especialistas cren que esta escena podería datarse na Idade do Ferro, isto é, no tempo no que o castro da Altamira estivo habitado por vez primeira.


A Coutada III

(IEM - Xunta de Galicia)


Realizado en diferentes épocas, neste soporte conviven agrupacións e aliñacións de coviñas, con figuras humanas esquematizadas e cruces de tipoloxía cristiá que, posiblemente, foron gravadas en época histórica. O soporte aparece alterado por traballos de cantaría tradicional, así como por diáclases ou fracturas naturais do afloramento, que son como as engurras na pel do granito. Os individuos aquí representados identifícanse con "orantes", un motivo característico da pintura esquemática prehistórica do interior da península e que tamén aparece no Grupo I.



A Coutada II

Que son os petróglifos?

Son gravados rupestres realizados na pedra durante a prehistoria, maiormente durante a Idade do Bronce (entre o III e o II milenio a.C.), e están considerados como a primeira expresión artística do que hoxe é Galicia. Tamén hai gravados de época histórica que se fixeron durante a Idade Media, moitos deles insculturados sobre os mesmos soportes que os motivos prehistóricos.

Os petróglifos presentan unha iconografía e estilos diversos, o que indica que as diferentes comunidades humanas que viviron en Taboexa avo longo do tempo gravaron sobre as rochas ao longo dos séculos para que, no futuro, coñecésemos unha parte da súa vida.

Unha parte dos petróglifos da Coutada está formada por motivos figurativos naturalistas como figuras humanas ou cabalos que foron gravados coa técnica estilística do baleirado do corpo. Aqueles artistas prehistóricos tamén utilizaron liñas simples e duplas para definir o perfil das figuras. Os motivos xeométricos e abstractos foron feitos por medio dunha única liña. En ambos casos, os autores gravaron sobre as rochas por medio da técnica do piqueteado e abrasión, isto é, desgastando a superficie da pedra-soporte utilizando pedras máis duras.


A Coutada II

Por que se fixeron?

Estes gravados son importantes porque nos permiten achegarnos a unha sociedade prehistórica da que aínda descoñecemos moitas cousas: como pensaban, cal era o seu sistema de crenzas, como cazaban, como se organizaban socialmente, etc.

Ignoramos a resposta a unha das preguntas principais que estes gravados nos lanzan: por que estas sociedades do pasado investían na súa realización tanto tempo e esforzo? Os arqueólogos foron quen de formular algunhas hipóteses para dar resposta a estas interrogantes: controlar zonas de paso, apropiarse do territorio, fixar postos de vixilancia do gando, e incluso utilizalos como lugares para a realización de rituais e de observación astronómica.


Outros gravados

Os da Coutada non son os únicos gravados que atopamos en Taboexa. Nesta parroquia son coñecidas outras estacións de arte rupestre prehistórica, como os do Coto Ribado, protagonizado por coviñas, círculos simples e concéntricos e un motivo serpentiforme de máis de 2 metros de longo. Entre os petróglifos que están pendentes de seren estudados cóntanse varios reticulados situados no contorno do monte de San Nomedio.


Investigadores

Hai que destacar o traballo dos investigadores Xoán Martínez Tamuxe, Alejandro M. Míguez Álvarez ou Xosé Álvarez (Pepe Buraco) que, durante décadas, descubriron e deron a coñecer moitas estacións de arte rupestre na nosa parroquia.